يكي از آسيب‌هايي كه اين گروه را تهديد مي‌كند آسيبي هولناك به نام خودكشي است. هر چند آمار دقيقي از خودكشي كودكان منتشر نشده است اما همين اخباري كه هر از گاهي از گوشه و كنار شنيده مي‌شود نيز زنگ خطر را درخصوص بهداشت و سلامت رواني جامعه به صدا در مي‌آورد. دكتر زهرا شهريور، روانپزشك و فوق‌تخصص كودكان ازجمله كارشناساني است كه مطالعات ويژه‌اي در اين حوزه انجام داده و در مراكز تخصصي روانپزشكي كودكان با نمونه‌هاي زيادي از اختلالات رواني نوجوانان مواجه است. وي كه نفر اول بورد فوق‌تخصصي روانپزشكي كودك است به سؤالات همشهري درخصوص پديده خودكشي نوجوانان پاسخ گفت.
- چگونه يك نوجوان به‌خودش آسيب مي‌زند؟
عوامل متعددي در اين‌باره وجود دارد ازجمله علل روانشناختي. افرادي كه به‌خود آسيب مي‌رسانند از اين رفتار به‌عنوان وسيله‌اي براي فرار از درد و رنج استفاده مي‌كنند. با اين كار توجه آنان از زجري كه تحمل مي‌كنند دور مي‌شود و به‌مدت كوتاهي احساس راحتي و آرامش پيدا مي‌كنند.علت ديگر اجتماعي است. يك علت كمتر شايع كاربرد رفتارهاي آسيب‌رسان به‌عنوان وسيله‌اي براي جلب توجه ديگران و رسيدن به خواسته‌هاي خود است. اما يكي ديگر از عوامل مهم خودكشي و خودزني در كودكان علل بيولوژيك است. در چنين افرادي ميزان برخي مواد (اندورفين‌ها) در سيستم عصبي مغزي آنها به‌صورت مزمن كمتر از حد طبيعي است. اين كمبود مي‌تواند به‌علت مورد آزارهاي جنسي يا جسمي قرار گرفتن، محروم ماندن از نيازهاي اساسي، مصرف مواد و... باشد. با انجام رفتارهاي آسيب‌زا ترشح اين مواد در بدن افزايش مي‌يابد.
- آيا آنها نشانه‌هاي خاصي دارند ؟
نشانه خاصي از نظر ظاهري وجود ندارد. برخي افراد بسيار تكانشگر هستند و رفتارهاي خلق‌الساعه و ناگهاني دارند. در اين افراد اقدام به آسيب نيز بسيار سريع و بي‌مقدمه و به‌دنبال ناملايمت‌هاي كوچك صورت مي‌گيرد. اگر موردي از خودكشي يا خودزني در بين اطرافيان وجود داشته باشد احتمال اينكه اين فرد در شرايط خاص دست به چنين كاري بزند افزايش مي‌يابد.
- آيا مي‌شود گفت كه برخي رسانه‌ها ناخواسته با برنامه‌هاي خشن كودكان را به سوي اقدامات خشن مثل خودكشي سوق مي‌دهند ؟
در سال‌هاي اخير بسياري مطالب و تصاوير مرتبط با رفتارهاي آسيب‌رسان در رسانه‌ها منتشر شده‌اند. بسياري از مراجعه‌كنندگان نوجوان ما كه اقدام به‌خودزني كرده‌اند شاهد انجام اين رفتار توسط دوستان و همسالان از نزديك يا از طريق شبكه‌هاي اجتماعي بوده‌اند. در برخي شرايط اجتماعي و زماني، نوجوانان با چنين اقدام‌هايي به شكل يك هنجار واكنش نشان مي‌دهند. برخي از آنان به‌دليل شرايط سني يا اختلالات همراه اين كار را براي نشان دادن قدرتشان انجام مي‌دهند و سپس عكس قسمت‌هاي آسيب ديده را در صفحه‌هاي شخصي‌شان منتشر مي‌كنند.
- آيا خودكشي زمان خاصي دارد ؟
خودكشي در هر زمان يا شرايطي قابل انجام است. برخي موقعيت‌هاي تنش‌زا ممكن است خطر خودكشي را افزايش دهد به‌عنوان مثال فقدان يك عزيز، يك شكست ارتباطي، يا مشكلات خانوادگي و تحصيلي، اما بدون وجود ساير عوامل زيست شناختي و روانشناختي يك موقعيت ناگوار منجر به‌خودكشي نمي‌شود. خودكشي در بسياري از افراد تكانه‌اي است يعني آنها به‌صورت ناگهاني تصميم به اين كار مي‌گيرند و طرح و نقشه قبلي در كار نيست.طبق آمار جهاني خودكشي سومين علت مرگ نوجوانان است. مهم‌ترين نكته اين است كه بيان قصد خودكشي توسط افراد را بايد جدي بگيريم و ساده‌انگارانه فكر نكنيم كه قصد لوس شدن يا جلب توجه دارند.
- براي پيشگيري از وقوع اين آسيب اجتماعي در نوجوانان چه بايد كرد؟
يكي از بهترين شيوه‌هاي مداخله براي اين افراد آموزش روش‌هاي حل مسئله است. وقتي آنها اين مهارت را ياد بگيرند براي مقابله با مشكلات از راه‌هاي مناسب‌تر استفاده مي‌كنند. آنان مي‌آموزند كه خودكشي يك راه‌حل هميشگي براي يك مشكل گذراست. بنابراين به‌دليل مشكلي كه در هرصورت پايان مي‌يابد منطقي نيست براي هميشه به زندگي خود پايان بدهند. در بسياري كشورهاي دنيا سيستمي براي بهداشت روان مدارس وجود دارد. متأسفانه اين سيستم در كشورما وجود ندارد و جاي آن در سيستم بهداشت روان كشور خالي است. بسياري از مشكلات روانشناختي نوجوانان مخفي مي‌ماند درحالي‌كه با شناسايي و مداخله زودرس بسياري از نشانه‌ها برطرف مي‌شوند و از شكل‌گيري اختلالات جدي‌تر و پيامدهاي متعدد تحصيلي، اجتماعي و اقتصادي جلوگيري مي‌شود.
نظر شما